thứ hai của Tuyết Hoa. Thằng bé quả là nhộn và chúng tôi thấy khoái trá khi nhìn nó quấn quít bên bố nó. Hai bố con đóng giả làm lợn - hít hít lung tung, sục sạo, huých thân mình béo tròn vào nhau, cả hai bố con đều bẩn thỉu và cáu ghét, đều thích thú được chung đội với nhau. Thằng lớn bằng lòng ngồi lại với đám đàn bà con gái. Thấy tôi quan tâm đến thằng bé, Tuyết Hoa cũng bắt đầu chú ý tới nó. Nhận ra ánh mắt mẹ đang nhìn mình, thằng bé nhoẻn cười. Nhìn biểu hiện của nó lúc ấy, tôi như thấy lại gương mặt của Tuyết Hoa cũng vào độ tuổi ấy - dịu dàng, ngây thơ, thông minh. Tuyết Hoa nhìn lại nó - không hoàn toàn với tình cảm của một người mẹ, mà như thể cô thích cái điều cô đang nhìn thấy hơn so với trước đây cô vẫn nghĩ.
Một hôm, khi tôi đang dạy nó một bài hát, cô bảo, “không nên cho nó học những bài hát của đàn bà chúng ta. Hồi còn bé chúng ta từng được học vài bài thơ rồi mà…”
“Qua mẹ bạn…”
“Và mình chắc chắn là bạn đã học được thêm nhiều bài nữa ở bên nhà chồng.”
“Đúng thế thật.”
Cả hai chúng tôi đều phấn khích, đọc thẳng một lèo tên những bài thơ mà chúng tôi biết.
Tuyết Hoa cầm tay con trai mình. “Nào, cùng dạy nó những gì chúng mình biết để nó trở thành một người có học nhé.”
Tôi biết thế thì cũng sẽ chẳng được là bao vì cả hai chúng tôi đều mù tịt, nhưng thằng bé này thì y như cây nấm khô được thả vào nước sôi. Nó nhập tâm tất cả mọi thứ mà chúng tôi dạy nó. Chẳng mấy chốc nó đã có thể đọc vanh vách những bài thơ Đường mà chúng tôi rất thích hồi còn bé và toàn bộ những trích đoạn trong cuốn kinh điển Nho gia của bọn con trai mà tôi đã học thuộc để giúp con trai tôi học bài. Lần đầu tiên tôi nhận thấy Tuyết Hoa tỏ ra hãnh diện thật sự. Những người còn lại trong gia đình họ thì không thấy thế, nhưng lần này Tuyết Hoa không co rúm lại hay nhượng bộ theo yêu cầu của họ mà ngừng lại. Cô đang nhớ lại cô bé thường kéo tấm rèm trên chiếc kiệu để ngó nghiêng ra bên ngoài ngày nào.
Những ngày này - lạnh căm, bất tiện và luôn phấp phỏng sợ hãi cũng như đầy rẫy khó khăn - vẫn tuyệt vời khi được thấy Tuyết Hoa hạnh phúc theo một cách mà đã lâu lắm rồi tôi mới thấy. Có mang, dù chẳng có mấy để mà tẩm bổ, cô tỏa sáng từ bên trong như thể được thắp sáng bởi một ngọn đèn dầu. Cô rất thích hội ba chị em kết nghĩa từ Cẩm Điền và được nếm trải cảnh không còn phải đơn độc với mẹ chồng kè kè bên cạnh. Ngồi bên những người đàn bà này, Tuyết Hoa hát những bài hát đã lâu tôi không nghe thấy cô hát. Ở đây, giữa không gian rộng mở, không còn bị giam hãm trong ngôi nhà nhỏ tối tăm ảm đạm, bản tính tuổi ngựa của cô được giải phóng.
Rồi, vào một đêm băng giá, khi chúng tôi đã ở đó tròn mười tuần, đứa con trai thứ hai của Tuyết Hoa cuộn mình nằm ngủ bên đống lửa rồi không bao giờ tỉnh dậy nữa. Tôi không biết điều gì đã giết chết thằng bé - bệnh tật, cái đói, hay giá lạnh - nhưng trong ánh sáng buổi sớm chúng tôi thấy sương giá đã bao phủ cả người nó và khuôn mặt nó đã trở nên xanh lét. Tuyết Hoa than khóc ai oán vọng khắp mấy ngọn đồi, nhưng đồ tể mới là người đau đớn nhất. Anh ta ôm thằng bé trong tay, nước mắt chảy dài xuống hai gò má, dòng nước mắt làm trôi đi lớp bụi bẩn tích tụ lại trên mặt anh ta suốt nhiều tuần liền làm thành những vệt dài. Không gì an ủi nổi anh ta. Anh ta sẽ không rời thằng bé. Anh ta không muốn nghe vợ, thậm chí là mẹ mình nói nữa. Anh ta giấu mặt vào trong người thằng bé, cố bịt tai lại trước những lời khẩn cầu của họ. Ngay cả khi những người nông phu trong nhóm chúng tôi ngồi lại bên anh ta, che chắn cho anh ta khỏi sự dòm ngó của mọi người và thì thầm an ủi anh ta, anh ta vẫn không chịu. Thỉnh thoảng anh ta lại ngước mặt lên trời và khóc rống lên, “Trời ơi, sao tôi lại mất đi đứa con trai quý báu này?” Câu hỏi đau đớn của đồ tể có trong nhiều câu chuyện và khúc ca viết bằng nữ thư. Tôi liếc nhìn nét mặt của những người đàn bà quanh đống lửa và nhận thấy câu hỏi không lời của họ: liệu một người đàn ông - như anh chàng đồ tể này chẳng hạn - có thể đau khổ và tuyệt vọng như đàn bà chúng tôi khi mất con không?
Anh ta ngồi như vậy hai ngày liền, còn chúng tôi hát những bài hát tang. Ngày thứ ba, anh ta vùng dậy, ôm ghì đứa bé vào ngực và lao ra khỏi khu lửa trại của chúng tôi, xông qua mấy đám gia đình khác, và chạy vào khu rừng mà anh ta và con trai mình từng nhiều lần mạo hiểm đi vào. Hai ngày sau anh ta quay lại, tay không. Khi Tuyết Hoa hỏi chôn cất đứa bé ở đâu, đồ tể quay lại và đánh cô mạnh tới mức khiến cô văng xa tới hai mét và ngã úp sấp xuống lớp tuyết dày.
Anh ta tiếp tục xông vào đánh đập cô dã man tới mức cô bị sẩy thai và một dòng máu đen phun lên cả những ụ băng chảy khắp chỗ chúng tôi cắm trại. Cô có thai chưa được bao lâu nên chúng tôi không thấy thai nhi, nhưng gã đồ tể đoan chắc rằng gã đã tống khứ khỏi thế giới này một đứa con gái nữa. “Chẳng có gì xấu xa bằng tâm địa đàn bà,” anh ta nhắc đi nhắc lại, cứ làm như không ai trong số chúng tôi từng nghe thấy câu tục ngữ đó bao giờ. Chúng tôi xúm vào chăm sóc Tuyết Hoa - cởi mấy chiếc quần cô ra, đun tuyết để lấy nước nóng giặt, rửa sạch hai đùi dính đầy máu của cô, và lấy bông nhồi trong một chiếc chăn cưới của cô để thấm cái đống thối rữa kinh khủng vẫn tiếp tục chảy ra giữa hai chân cô - và không bao giờ ngước mắt lên nhìn hắn hay nói gì với hắn.
Sau này khi nhớ lại chuyện đó, tôi nghĩ rằng thật kỳ diệu khi Tuyết Hoa vẫn sống sót qua suốt hai tuần tiếp theo trong núi khi cô liên tục bị đánh đập. Cơ thể cô xỉu dần vì mất máu sau khi sẩy thai. Khắp mình mẩy cô tím bầm và rách nát bởi những trận đòn thường nhật của gã chồng trút xuống. Tại sao tôi không cản hắn ta? Tôi là bà Lữ. Tôi đã từng khiến gã làm theo ý mình. Tại sao lần này tôi không làm thế? Vì tôi là bà Lữ, tôi không thể làm gì nhiều hơn. Hắn ta là một gã đàn ông lực lưỡng, không hề ngần ngại dùng tới sức mạnh của mình. Tôi chỉ là một người đàn bà, bất chấp địa vị xã hội của tôi, tôi chỉ có một mình. Tôi bất lực. Hắn hiểu rất rõ điều đó, như tôi vậy.
Vào cái lúc lão đồng sa sút nhất ấy, tôi nhận ra rằng tôi cần chồng mình đến mức nào. Với tôi, phần lớn cuộc sống của anh và tôi chỉ là để làm tròn những bổn phận và vai trò theo yêu cầu. Tôi cảm thấy hối hận khi nhớ đến tất cả những khi không là người vợ như anh mong đợi. Tôi thề rằng nếu xuống núi được tôi sẽ trở thành bà Lữ đích thực chứ không chỉ là một kẻ đóng trò. Tôi khao khát có cơ hội làm vậy và quyết chí biến nó thành sự thật, nhưng không phải là trước khi tôi phát hiện ra chính mình còn tàn nhẫn và ác nghiệt hơn cả chồng Tuyết Hoa.
Những người đàn bà dưới tán cây chỗ chúng tôi tiếp tục chăm sóc cho Tuyết Hoa. Chúng tôi giữ gìn cho những vết thương của cô, đun sôi tuyết lên để dội vào những chỗ có khả năng nhiễm trùng, quấn vết thương lại bằng những miếng vải xé ra từ quần áo của chính mình. Đám đàn bà đó muốn nấu canh bằng tủy của những con thú mà đồ tể mang về để nuôi chúng tôi. Khi tôi nhắc nhở họ rằng Tuyết Hoa là người ăn chay, thì cứ lần lượt mỗi nhóm hai người thay phiên nhau vào cánh rừng tìm vỏ cây, cỏ và rễ cây. Chúng tôi nấu một ít nước xuýt đắng và bón cho cô. Chúng tôi hát những bài hát để an ủi cô.
Nhưng lời lẽ và những hành động của chúng tôi chẳng làm cô nguôi ngoai được. Cô không ngủ. Cô ngồi bó gối bên đống lửa. Cả người cô rung lên bởi nỗi đau đớn quặn lòng. Không một ai trong chúng tôi còn quần áo sạch nhưng họ vẫn cố gắng giữ vẻ ngoài gọn gàng. Tuyết Hoa từ lâu đã chẳng còn để tâm đến chuyện đó nữa. Cô không buồn rửa mặt bằng những cục tuyết hay đánh răng bằng đường viền của chiếc áo ngoài. Mái tóc của cô xõa tung, gợi tôi nhớ lại cái đêm mẹ chồng tôi lún đổ bệnh. Càng lúc cô càng giống cô em dâu thứ ba của tôi trong đêm đó - chẳng còn ở với chúng tôi nữa, tâm trí cô đang trôi nổi, trôi nổi, trôi nổi tới nơi xa xăm.
Đến một lúc, ngày nào Tuyết Hoa cũng đột ngột chạy ra khỏi chỗ đống lửa đi lang thang khắp vùng núi trắng tuyết. Cô đi như người mộng du, lạc lối, bị bật rễ, được tháo dây. Ngày nào tôi cũng đi với cô, không hỏi han, nắm lấy tay cô, cả hai chúng tôi lảo đảo trên đôi chân bó bước qua những tảng đá phủ băng khi cô đi vòng tới gờ rìa của vách núi, cô đứng lại ở đó gào khóc trước không gian hùng vĩ, tiếng khóc bay đi theo những cơn gió bấc lớn.
Tôi kinh hãi, luôn nghĩ về cuộc chạy trốn khủng khiếp của chúng tôi lên những ngọn đồi này và những tiếng thét đáng sợ của những người đàn bà bị rơi xuống vực thẳm chết chóc bên dưới kia. Tuyết Hoa không thể chia sẻ nỗi lo sợ của tôi. Cô nhìn khắp những vách đá, ngắm những con đại bàng trắng liệng bay trong gió núi. Tôi nghĩ tới tất cả những lần Tuyết Hoa nói về ước mơ được bay lên cao. Thực dễ dàng làm sao nếu lúc đó cô chỉ cần bước lên một bước và nhảy qua vách đá. Nhưng tôi không bao giờ rời khỏi cô, không bao giờ buông tay cô ra.
Tôi cố gắng nói chuyện với cô về những điều khả dĩ buộc được cô ở lại với thế gian. Tôi có thể nói những chuyện kiểu như, “Bạn có thích đặt vấn đề với bà Vương về chuyện hai đứa con gái của chúng ta hay là để mình nói?” Khi cô không trả lời, tôi sẽ thử nói sang chuyện khác. “Bạn và mình sống rất gần nhau. Sao chúng ta lại phải đợi hai đứa con gái trở thành lão đồng trước khi chúng gặp nhau nhỉ? Cả bạn và con bé sẽ đến chơi nhà mình lâu lâu. Chúng ta sẽ cùng bó chân hai đứa. Thế thì mai sau cả hai đứa nó sẽ có cùng những ngày bó chân để mà nhớ lại.” Hay “Nhìn những bông hoa tuyết kìa. Mùa xuân đang đến đấy, rồi chúng ta sẽ sớm rời khỏi nơi này.” Suốt mười ngày cô chỉ trả lời bằng một tiếng duy nhất.
Cuối cùng, tới ngày thứ mười một, khi cô lại rẽ vào đường đến chỗ gờ đá, cô nói “Mình đã mất năm đứa con, và lần nào chồng mình cũng đổ tội cho mình. Anh ta luôn dồn nỗi thất vọng của mình vào quả đấm. Khi những vũ khí này cần được giải thoát thì đối tượng sẽ là mình. Mình vẫn thường nghĩ anh ta giận dữ vì mình có mang con gái. Nhưng lần này, với con trai mình… Phải chăng đó là nỗi đau đớn mà lần nào chồng mình cũng phải chịu đựng?” Cô ngừng lại và nghiêng đầu sang một bên khi cố làm sáng tỏ mọi chuyện trong đầu óc mình. “Dù thế nào thì anh ta cũng phải tung quả đấm của mình vào đâu đó,” cô kết luận một cách chán chường.
Thế có nghĩa là những vụ đánh đập này bắt đầu từ ngày đầu tiên cô rơi hẳn vào gia đình đồ tể. Mặc dù hành động của chồng cô được xem là bình thường và vẫn chấp nhận được ở huyện, nhưng đau đớn ở chỗ cô đã che giấu tôi chuyện đó quá khéo và quá lâu. Tôi nghĩ cô sẽ không bao giờ nói dối tôi nữa và giữa chúng tôi sẽ không bao giờ còn có chuyện gì bí mật, nhưng tôi không thất vọng. Thay vì đó, tôi cảm thấy mình có lỗi vì đã không chú ý đến những dấu hiệu về cuộc sống bất hạnh của lão đồng quá lâu.
“Tuyết Hoa…”
“Không. Hãy nghe mình nói. Bạn nghĩ chồng mình có một trái tim chứa sự xấu xa, nhưng thực ra anh ta không phải là người xấu.”
“Hắn đối xử với bạn không như một con người…”
“Bách Huệ”, cô cảnh báo, “anh ta là chồng mình.” Rồi suy nghĩ của cô chìm sâu vào một nơi còn tối tăm hơn. “Mình đã muốn chết từ lâu rồi, nhưng luôn có ai đó bên cạnh.”
“Đừng nói vậy.”
Cô lờ đi. “Bạn có thường nghĩ về số mệnh không? Còn mình hầu như ngày nào cũng nghĩ về nó. Điều gì sẽ xảy ra nếu mẹ mình không về làm vợ bố mình? Điều gì sẽ xảy ra nếu bố mình không nghiện ngập? Điều gì sẽ x
