Một hôm, bà xã tôi đội mưa tới công xưởng nói con trai sốt cao, bảo tôi về nhà. Tôi cũng muốn về nhưng thời hạn công việc không cho phép. Tôi nói với bà xã, trẻ con lên cơn sốt là chuyện bình thường, đắp thêm chăn cho nó là được. Vợ tôi là đàn bà nông thôn, chẳng có lập trường gì, tôi bảo đắp thêm chăn thì chỉ biết nhất nhất làm theo. Tôi quay về xưởng, tới lúc được ra ngoài đã là nửa tháng sau. Khi về tới nhà, bà xã tôi như lên cơn điên vác dao đòi chém tôi, bởi tôi vì công việc mà không ngó ngàng tới con cái. Lúc đó, tôi mới biết Tiểu Cường không hết sốt mà lại còn mắc chứng bại liệt, tàn phế cả đời. Đội đột kích chúng tôi được bình bầu là tập thể tiên tiến, còn tôi được bình chọn là lao động tiên tiến của tỉnh. Nhưng cán bộ Mặc ơi, tôi hối hận lắm! Cái danh lao động tiên tiến không đáng tí nào, vì nó mà tôi hại cả đời con mình! Cán bộ Mặc, chuyện này tôi không kể với ai khác, chỉ nói với mình anh. Tôi thây anh cũng tàn tật như con trai tôi, người khác không thể hiểu nỗi khổ của người tàn tật, lẽ nào đến anh cũng không biết sao?”
Bác Trần cứ mở mồm ra là nói “tàn tật”, mỗi chữ “tàn tật” như một nhát dao đâm thẳng vào tim Mặc Trì. Anh cố gắng kiềm chế cảm xúc, nhưng giọng nói vẫn không khỏi run rẩy: “Bác Trần, nỗi khổ của bác cháu có thể thông cảm, nỗi khổ của con trai bác cháu cũng hiểu rõ. Cháu đã mấy lần chạy qua chạy lại xưởng của bác rồi và liên lạc với cả cán bộ khu vực. Họ đã đồng ý sắp xếp, nhưng trường hợp của con trai bác rất đặc thù, người ta thật sự cần thêm thời gian”.
“Mẹ nhà nó!” Bác Trần mặt đỏ bừng bừng, bắt đầu chửi bới: “Cái gì mà trường hợp đặc thù? Dù sao đi nữa thì con tôi cũng có hai chân! Phải chăng vì tôi là công nhân, nên không coi tôi ra gì?”
Toàn thân Mặc Trì run lên dữ dội. Cách nói chuyện của bác ta rất dễ làm tổn thương người khác, tới mức mọi vết thương trên người Mặc Trì đều như đang rỉ máu. Nhưng xét cho cùng bác ta chỉ là một công nhân ít được học hành, lời nói tuy thô lỗ song đều là sự thật.
Sau khi vầng hào quang lao động tiên tiến vụt tắt hẳn, bác ta chỉ còn là một công nhân cực kì bình thường. Bác ta là công thần kiến thiết đất nước, nhưng những công thần như thế quá nhiều, khả năng của Nhà nước lại có hạn. Mặc Trì muốn dùng hết sức mình để giúp đỡ họ, dù là việc cỏn con nhất, nhưng trên thực tế, lời nói của anh không có trọng lượng. Vì anh là con trai Thị trưởng nên đồng nghiệp trong cơ quan tận tình chăm sóc anh trong cuộc sống hàng ngày, còn trong công việc mọi người đều bình đẳng.
Tư Tồn nghiêng người ngồi bên cạnh Mặc Trì, âm thầm nắm chặt tay anh. Tay Mặc Trì lạnh buốt, thậm chí còn đang run rẩy. Anh cố áp chế cảm xúc rồi nói: “Cậu ấy đặc thù là vì vừa chưa từng đi học, lại không có tay nghề gì...”
“Luyện gang thép thì việc gì phải học? Chẳng phải tôi đã làm thợ phụ mất năm năm rồi cũng biết luyện đó sao.7”, bác Trần cao giọng nói.
Tư Tồn nhìn Tiểu Cường thân hình nhỏ bé, sắc mặt nhợt nhạt, không khỏi xen lời: “Tình hình sức khỏe của con trai bác có thể xuống xưởng làm việc được không?”
Câu nói này không ngờ đã chạm vào “nọc” của bác Trần. Bác ta mặt đỏ bừng bừng, đứng dậy chỉ thẳng vào Mặc Trì, nói năng không còn kiêng dè gì nữa: “Con trai tôi không thể xuống xưởng, vậy anh ta có thể không? Chẳng qua là ông già có thế có quyền, anh mới được vào làm ở Cục Dân chính, ngồi bàn giấy thảnh thơi. Tôi chỉ hận mình không có văn hóa, không được làm lãnh đạo để con tôi phải khổ”. Bác ta không biết ba Mặc Trì là Thị trưởng, chỉ nghe nói ba anh rất có thế lực.
“Đừng nói nữa!” Cuối cùng, Mặc Trì không thể nhẫn nhịn được nữa. Anh đứng dậy gào lên: “Bác có thể xúc phạm tôi nhưng không được sỉ nhục ba tôi. Công việc của con trai bác, tôi sẽ cố gắng sắp xếp, nhưng bây giờ mời bác ra khỏi nhà tôi ngay!” Anh chưa từng nổi nóng như thế, không chỉ khiến bác Trần phải im miệng, ngay đến Tư Tồn cũng giật mình.
Bác Trần vung tay áo nói: “Tôi không đi đâu cả, tôi cứ ngồi đây đợi”.
Cô giúp việc đứng bên cạnh nãy giờ không thể chịu được nữa, liền xông ra chỉ vào bác Trần nói: “Nhà của Thị trưởng Mặc, ông muốn ngồi đợi là được sao? Nếu không đi, để kinh động tới Thị trưởng, xem ông sẽ làm thế nào!”
“Cái gì? Đây là nhà Thị trưởng Mặc?”, Bác Trần ngớ người ra.
“Mặc Trì là con trai của Thị trưởng Mặc đấy”, Cô giúp việc nói.
Mặc Trì xám mặt lại, nói với cô giúp việc: “Cô không phải quản việc này”. Rồi anh lại quay sang nói với bác Trần: “Tôi nói giúp bác thì nhất định sẽ giúp, còn bây giờ mời bác ra khỏi nhà tôi”.
Bác Trần mặt tái mét, hai đầu gối mềm nhũn ra: “Cán bộ Mặc, tôi xin lỗi... Tôi thật sự không biết anh là con trai của Thị trưởng Mặc. Tôi... tôi hồ đồ quá, lại dám so sánh với Thị trưởng Mặc. Thị trưởng Mặc là bậc lão thành Cách mạng, đừng nói là ông ấy có một đứa con tàn tật, kể cả một trăm đứa con tàn tật, cũng cần được an bài công việc tử tế!” Bác Trần càng căng thẳng, nói năng càng lung tung.
Mặc Trì quay mặt đi, lạnh lùng nói: “Bác mau ra khỏi đây!” Trái tim anh thắt lại, mắt vừa cay vừa xót. Nếu họ không rời đi, anh thật sự không trụ được nữa.
“Là lỗi của tôi... Không phiền anh nữa... Tôi gây thêm phiền phức cho Thị trưởng rồi... Chỉ mong anh đừng kể chuyện tôi và Tiểu Cường đến đây với người dưới xưởng”, bác Trần ấp úng nói.
“Đi đi!”, Mặc Trì quát lớn.
Bác Trần lảo đảo đứng dậy, kéo đứa con ngồi thần ra nãy giờ: “Tiểu Cường, chúng ta về thôi. Chúng ta tìm nhầm chỗ rồi”.
Trần Tiểu Cường đi sau ba mình, hoang mang như muốn chạy trốh, cái chân bại liệt của cậu ta càng run mạnh hơn. Thấy họ đã hoàn toàn biến mất khỏi tầm mắt, toàn thân Mặc Trì đột nhiên như bị rút hết sức lực, anh ngã vật ra sô pha, thất thần và bất động.
Tư Tồn đến bên cạnh, nhẹ nhàng ôm lấy anh, khẽ nói: “Ông ta không biết nói năng gì cả. Chúng ta đừng chấp họ”.
Mặc Trì lặng lẽ đẩy cô ra, lắc đầu, chua chát nói: “Anh muốn ở một mình”.
Tư Tồn âm thầm rời đi. Mặc Trì vùi đầu lên cái chân duy nhất của mình, bất động hồi lâu.
Rất lâu sau, khi Tư Tồn bưng ra một cốc sữa nóng, Mặc Trì vẫn ngồi lặng im như một pho tượng. Cô yên lặng quỳ dưới chân anh, chờ anh ngẩng đầu nhìn mình rồi mới khẽ nói: “Anh không làm gì sai cả”.
Sắc mặt Mặc Trì nhợt nhạt, thảm hại, yết hầu chuyển động. Một lúc lâu sau, anh nói: “Họ cũng không sai”.
Đáy mắt Tư Tồn chẵt chứa nỗi xót xa, cô gật đầu nói: “Em biết. Vì thế, anh đừng buồn nữa”.
“Anh không buồn, anh chỉ thấy hổ thẹn. Ong ta nói đúng, nếu không nhờ ba, chắc anh còn không bằng Tiểu Cường”, Mặc Trì chầm chậm nói.
Tư Tồn vùi đầu vào lòng anh, thì thầm: “Em không cho phép anh tự hạ thấp chính mình. Anh có học thức, có năng lực, nếu không phải vì sức khỏe, anh còn đảm nhiệm được những công việc quan trọng hơn”.
“Chỉ có em là không chê anh”, Mặc Trì cười đau khổ.
Tư Tồn nhìn anh, nghiêm túc nói: “Em không những không chê anh mà còn sùng bái anh, yêu anh! Em tin đất nước mình sẽ ngày càng tốt đẹp, ai cũng tìm được vị trí phù hợp với mình. Trần Tiểu Cường sẽ tìm được, anh cũng sẽ tìm được. Phàm là vàng đều sẽ tỏa sáng!”
Tư Tồn trước giờ vẫn hay xấu hổ, ngay cả khi nói chuyện thoải mái với Mặc Trì, cô cũng chưa bao giờ dùng thứ ngôn ngữ sắc bén như thế. Mặc Trì không những cảm động mà còn cảm thấy phấn chấn lên nhiều. Có sự ủng hộ của người vợ yêu quý này thì còn gì khiến anh phải sợ nữa chứ? “Anh biết rồi. Anh sẽ làm một cán bộ tốt, không cần dựa vào ba mà vẫn có thể tự mình tỏa sáng”, anh mỉm cười rồi nói.
“Anh định từ bỏ công việc hiện tại sao?”, Tư Tồn nghi hoặc hỏi.
Mặc Trì lắc đầu, cười nói: “Không. Anh có khả năng làm việc tốt, tại sao phải từ bỏ? Anh sẽ tiếp tục liên hệ giúp họ, một lần không được thì hai lần, ba lần... Người tàn tật cũng có thể cống hiến cho xã hội. Anh sẽ nói cho Tiểu Cường biết, chân không đi được thì vẫn còn đôi tay tạo ra giá trị, không ai được quyền coi thường cậu ấy”.
Cô vòng tay qua cổ anh, hai mắt bừng sáng: “Mặc Trì, anh nói hay quá! Em thấy mình ngày càng yêu anh nhiều hơn mất rồi!”
Mặc Trì bị câu tỏ tình thẳng thắn của cô làm cho đỏ cả mặt: “Vậy thì chúng mình thay đổi kế hoạch chút xíu nhé, không đi bách hóa nữa mà tới xưởng của bác Trần được không?"
