Đây là bộ tiểu thuyết thứ tám tôi viết, cũng là tác phẩm tôi dồn nhiều tâm sức nhất. Sau Thiên sơn vạn thủy nhân hải trung, Những tháng năm hổ phách có lẽ là cuốn tiểu thuyết thể hiện rõ phong cách của tôi nhất.
Thật ra, thời điểm bắt đầu xây dựng bản thảo cho Những tháng năm màu hổ phách và Thiên sơn vạn thủy nhân hải trung không cách xa nhau lắm. Tôi nhớ khi đó là cuối xuân 2008, lúc tôi vẫn đang viết dở Thiếu nữ miệng quạ đen thì có một biên tập viên quen biết tới hẹn bản thảo, người đó muốn tôi viết một tiểu thuyết thanh xuân trường thiên khoảng mười vạn chữ. Khi đó tôi bắt đầu viết nguyên mẫu cho Thiên sơn, mới viết được một đoạn ngắn hơn một vạn chữ, vẫn chưa định tên, liền thấy tiếc không muốn gửi đi. Suy nghĩ của tôi có chút thay đổi, cảm thấy câu chuyện này còn có thể khai thác nhiều hơn, sâu hơn nữa, vì thế tôi liền nói với biên tập viên sẽ viết lại một câu chuyện khác hay hơn cho cô ấy. Vì thế, tôi bắt tay vào tạo dựng nguyên mẫu cho Những tháng năm màu hổ phách, ban đầu định đặt tên Em yêu anh biết bao năm như vậy. Nhưng viết được khoảng ba vạn chữ, tôi lại không nỡ gửi đi, đồng thời tôi thấy mười vạn chữ hình như có hơi ngắn, có rất nhiều chuyện tôi muốn khai thác nhưng không đủ dung lượng. Cuối cùng đành phải cáo lỗi biên tập viên kia, cất giữ hai bản sơ thảo kia làm tài liệu riêng cho mình, chuẩn bị dốc hết sức mài bút viết lách kiếm sống.
Những tháng năm màu hổ phách và Thiên sơn vạn thủy nhân hải trung rất giống nhau, đều là tiểu thuyết thực tế về thời thanh xuân, chỉ khác về mạch truyện chính. Nếu Thiên sơn xoay quanh câu chuyện tình yêu thuở thanh xuân, miên tả lại tình yêu trong sáng, đẹp đẽ nhất thời thanh xuân thì Hổ phách là hồi ức, hoài niệm về những năm tháng thơ ngây. Câu chuyện xoay quanh quá trình sống và trưởng thành của một cô gái 8x tên Tần Chiêu Chiêu, mở ra những câu chuyện thanh xuân khó quên. Bối cảnh trải dài từ những năm 80 của thế kỷ trước tới năm 2010, gần ba mươi năm từ thơ ấu ngây thơ đến thanh xuân khờ khạo với vô vàn những tình cảm tinh khôi, thanh thuần cùng những ký ức ấm áp, tốt đẹp… Truyện không có những cảnh tượng kịch tính, gay cấn, không có những tình tiết đau khổ, hạnh phúc đến quay quắt, chỉ là những lời thủ thỉ tâm tình về những điều hoàn toàn có thật trong cuộc sống, vô cùng gần gũi với tâm khảm mỗi người, khiến người ta cảm thấy ấm áp, cảm động.
Sáng tác bộ tiểu thuyết này, ước nguyện ban đầu của tôi là có thể vẽ nên cuốn truyện về thời thanh xuân, trân trọng lưu giữ những tháng năm tuổi hoa đẹp đẽ nhất trong những khối hổ phách ký ức. Khi viết phần thứ nhất Niên thiếu thơ ngây, tôi đã nhớ lại rất nhiều, cũng hoài niệm sâu sắc nhất. Những năm đầu thập niên 80, những vùng nửa phố nửa quê, những khu dân cư vây quanh các nhà máy, những dãy nhà tập thể, nhà cấp bốn xập xệ, nhà vệ sinh công cộng, hàng quà vặt lèo tèo vài thứ quà quê, những chiếc kem que giá vài xu, vô số những trò chơi con trẻ, những cuộc săn tìm vỏ kẹo, sưu tầm tranh ảnh, poster… Những ngày đó đa số mọi người đều như vậy, cuộc sống nghèo khó nhưng thật vui vẻ. Trên mạng, đa số độc giả đều đồng tình với cuốn thứ nhất này, tuy nhiên vẫn còn ít lời nghi ngờ, cho rằng cuối thập niên 80 làm gì còn những cảnh nghèo nàn như vậy nữa. Đối với những nghi ngờ này, tôi chỉ muốn nói đôi lời: không phải tất cả trẻ con sống ở cuối năm 80 đều được sống sung túc đâu. Lớp người lớn lên ở thành phố lớn hoặc các vùng duyên hải vào thời điểm ấy có thể coi là thế hệ hưởng phúc, còn ở những vùng thành phố bé nhỏ quê mùa, đa số những người sinh trong những năm 80 đều có gia cảnh tương tự gia đình Tần Chiêu Chiêu.
Có độc giả bình luận với tôi rằng:
“Tuyết Ảnh, tôi thích bạn lắm. Lời văn của bạn khiến tôi cảm động, vô cùng cảm động. Tôi có cảm giác từng câu từng chữ của bạn đang hiện rõ mồn một trước mắt tôi. Tôi sinh năm 84, ở nhà máy sản xuất quặng nhỏ tại Quý Khê, Giang Tây. Rất nhiều sự việc còn trong ký ức của tôi giống hệt những lời bạn miêu tả trong tiểu thuyết.”
Hoặc:
“Tôi là một đứa trẻ lớn lên ở một thành phố nhỏ tỉnh Giang Tô, quá trình trưởng thành của tôi rất giống với cuộc sống của Tần Chiêu Chiêu dưới ngòi bút của tác giả. Tôi cũng đi nhà trẻ ở xí nghiệp của ba mẹ, cũng học trường tiểu học, trường trung học dành cho con em cán bộ nhân viên chức nhà máy; thậm chí nhà tôi ở cũng là những dãy nhà tập thể của nhà nước. Năm 81, lúc ba mẹ tôi kết hôn có mua một chiếc ti vi 12 inch của hãng FeiYue Thượng Hải, rất nhiều người cùng xóm đổ tới xem chung, vô cùng náo nhiệt. Đầu những năm 90 mới bắt đầu có máy giặt bán tự động hiệu Thủy Tiên và ti vi màu Panda 21 inch. Năm 95, nhà mắc điện thoại, tôi đã sung sướng suốt một thời gian dài. Năm 96, 97 bắt đầu có sự thay đổi chế độ ở các đơn vị, cuộc sống của mọi người bắt đầu đổi khác, sau đó mọi thứ tốt dần lên. Năm 2000 có điều hòa, năm 2002 bắt đầu mua nhà, được xa. Giống như hoàn cảnh này của chúng ta là sự phát triển tương đối bình thường của lịch sử, vì thế tôi đặc biệt có cảm tình với cuốn sách này. Thật sự, cứ như tự nhìn lại chính mình hai mươi năm trước vậy.”
Hay:
“Tôi đoán mình và tác giả cùng một thế hệ. Quả thật rất giống, gần như gợi lại trọn vẹn ký ức của tôi. Tôi đã từng trải qua hết những cảm giác của Chiêu Chiêu, từ mong muốn được học đàn, đến chuyện đi nhặt nhạnh, thu gom vỏ kẹo, thậm chí cả chuyện ngày ngày mong được ăn ngon nữa. Tôi chưa xem hết tác phẩm nhưng khi đọc phần một, tôi cảm thấy thật gần gũi, tựa như nhớ về thuở ấu thơ, nhớ lại cuộc sống đơn thuần ngày ấy. Tuy ngày đó chúng ta sống thật thiếu thốn vật chất nhưng tinh thần rất vui vẻ. Được trải nghiệm những lời văn cảm động này thật thích thú vô cùng. Ôi cái thuở ngây thơ, thuần khiết…”
Những năm tháng hồn nhiên, thơ ngây đã qua đi, vĩnh viễn không thể quay lại, nhưng dư âm ký ức vẫn còn đây, mãi mãi ngát hương.
Đây là cuốn tư liệu ghi lại trọn vẹn quá trình trưởng thành cả một thế hệ, là kỷ niệm về những tháng ngày lấp lánh, rực rỡ đã xa, là quãng thời gian thanh thuần…
Những tháng năm hổ phách – một cuốn biên niên sử thanh xuân, một cuốn hồi ký tháng năm, cũng là hoài niệm cùng ký ức của cả một thế hệ.
Kết thúc
Lúc Hạng Quân muốn bàn với Tần Chiêu Chiêu chọn thời gian hai người cùng về Tiểu Thành thăm ba mẹ cô, Tần Chiêu Chiêu đã nói chuyện thẳng thắn với anh. Cuộc nói chuyện kéo dài suốt buổi chiều, cuối cùng Hạng Quân cười khổ, thở dài. “Em đã quyết định thế, anh cũng đành chấp nhận thôi.”
Cô vô cùng áy náy. “Em xin lỗi, Hạng Quân. Bác trai, bác gái luôn đối xử tốt với em, em cũng xin hai bác thứ lỗi. Tất nhiên, hơn hết vẫn mong anh tha thứ cho em, em đã khiến anh lãng phí mấy tháng với bao nhiêu tình cảm.”
“Sao gọi là lãng phí được, em xứng đáng mà. Chiêu Chiêu này, em là một cô gái tốt. Anh không biết cậu Lâm Sâm kia, nhưng qua lời em nói, anh cũng đoán được hẳn cậu ấy cũng là một người đàn ông tốt. Có lẽ em xứng với cậu ấy hơn anh. Hơn nữa…” Hạng Quân dừng một chút. “Bại bởi tay người khác anh còn có thể không phục, chứ bại dưới tay anh em lính tráng với nhau, anh chẳng còn gì để nói. Chúc hai người sau này hạnh phúc viên mãn.”
“Cảm ơn anh, Hạng Quân. Anh cũng là một người đàn ông tốt, em tin rồi đây anh nhất định sẽ gặp được một cô gái thích hợp hơn em.”
“Cũng mong như vậy. Chiêu Chiêu này, em định khi nào đi Hạ Môn?”
“Ngày mai em sẽ chuyển thư đi trước, một tháng nữa mới có thể chính thức nghỉ việc ở công ty. Một tháng này cũng coi có thêm thời gian giải quyết vài việc lặt vặt, chắc là tháng Tám có thể khởi hành rồi.”
“Đến lúc đó nhớ gọi điện thoại cho anh, anh tiễn em một đoạn. Em đừng khách sáo với anh, không thể nên nghĩa vợ chồng cũng vẫn có thể làm bạn bè với nhau.”
Vợ chồng Tần thị cũng vô cùng ủng hộ lựa chọn của con gái sau khi đã suy nghĩ cẩn thận. Dù Hạng Quân có điều kiện tốt nhưng tuổi anh đã cao, hơn nữa về nhà cũng chỉ làm lẽ. Nếu trong hoàn cảnh không còn lựa chọn nào khác, hai người sẽ bằng lòng với người con rể này; còn nếu được chọn, đương nhiên lựa chọn đầu tiên là vị hôn phu trẻ trung, bằng tuổi con gái mình. Hai người họ đều đã gặp qua Lâm Sâm, bao nhiêu năm tháng mà tâm ý của cậu với con gái họ vẫn chưa thay đổi, mối trường tình này là ưu điểm hàng đầu trong mắt ba mẹ Tần Chiêu Chiêu.
Hơn thế, Tần ba còn cẩn trọng dặn dò con gái: “Kiếm chồng nhất định phải kiếm một người đàn ông đối xử tốt với mình. Tiền bạc, địa vị, danh tiếng… đối với hôn nhân chẳng là gì cả, chỉ có tình cảm là thật. Chồng con có đối xử tốt với con hay không mới là điều quyết định cuộc sống của con có hạnh phúc, may mắn hay không. Ba thấy cậu Lâm Sâm kia là người nặng tình, nhất định sẽ đối xử tốt với con. Chiêu Chiêu, ba tin con không chọn sai người.”
Đàm Hiểu Yến cũng mừng cho cô. “Chiêu Chiêu, trái tim cậu cuối cùng cũng nói cho cậu biết nên chọn ai. Mà này, cậu với Lâm Sâm biết nhau cũng mười ba năm rồi nhỉ? Mất mười ba năm mới có thể đến được với nhau, tuy quá trình không có gì rầm rộ, sục sôi, cảm động lòng người nhưng trong đời một người bình thường, đó cũng coi như truyền kỳ rồi. Chiêu Chiêu, mình chờ xem hai cậu sống tới đầu bạc răng long.”
Tạ Á biết Tần Chiêu Chiêu sắp tới Hạ Môn với Lâm Sâm cũng không có vẻ gì bất ngờ. “Chiêu Chiêu, nếu là cậu mình cũng chọn như vậy. Bởi vì, đối với một người con gái, thứ đầu tiên lựa chọn là rất nhiều, rất nhiều tình yêu, kế đó mới là rất nhiều, rất nhiều tiền. Nếu Âu Dương Hạo quay đầu lại tìm mình, mình nhất định cũng không do dự mà chọn anh ấy.”
Giọng nói chán chường của cô khiến Tần Chiêu Chiêu rầu rĩ một phen. Trên đời này không phải ai cũng may mắn được tình yêu tìm tới, cô cũng kể như một người may mắn được trời cao chiếu cố rồi.
Cô cẩn thận chuyển đề tài: “Tạ Á, mẹ cậu giờ có khỏe không?”
“Phẫu thuật thành công lắm, đã cắt bỏ toàn bộ khối u rồi, cũng không thấy có dấu hiệu lây lan trở lại. Có điều, nguy cơ tái phát ung thư vú trong vòng năm năm rất cao, vì thế vẫn phải cẩn thận. Chiêu Chiêu này, mình đã tính sắp tới sẽ về Trường Sa với ba mẹ. Mình sợ nếu giờ không tranh thủ ở cạnh ba mẹ, sau này có muốn cũng không còn cơ hội nữa, mình phải nhân dịp cả nhà vẫn còn có thể sum họp một nơi mà cùng ba mẹ chung hưởng vui thú gia đình.”
“Thế… còn Tổng giám đốc Chương thì sao?”
“Cắt đứt rồi. Lần trước bị thanh tra xong, ông ta giống chim sợ cành cong, đã tính đưa vợ con di cư sang Canada. Đến lúc then chốt, vợ con ông ta vẫn quan trọng hơn, mình chẳng qua chỉ là thứ hoa thơm cỏ lạ vệ đường. Có điều, ông ta cũng coi như có chút lương tâm, lúc đi còn cho mình một khoản phí chia tay. Hơn nữa, mình bình thường cũng không tiêu xài hoang phí nên không cần phải lo nghĩ mấy về cuộc sống sau này.”
Không cần phải lo lắng về cuộc sống sau này là một chuyện tốt, Tần Chiêu Chiêu mềm giọng vì bạn tốt: “Tạ Á, vậy cậu nên về Trường Sa đi, cố gắng sống vui vẻ với ba mẹ vài năm.”
“Ừ, đúng vậy! Tình yêu đã không có, giờ thứ mình coi trọng nhất là tình thân gia đình. Chiêu Chiêu, năm nay cậu về nghỉ Tết nhớ tới Trường Sa chơi nhé, đưa cả Lâm Sâm đi cùng, mình nhất định sẽ đón tiếp hai người thật chu đáo.”
Lúc viết thư cho Kiều Mục báo tin mình sắp tới Hạ Môn, Tần Chiêu Chiêu chắc cậu sẽ ngạc nhiên và sửng sốt lắm. Nhưng
