Nam tử nhị thập nhi quan, hữu vi nhân phụ chi đoan. Nữ tử thập ngũ hử giá, hữu quát nhân chi đạo; vu thử nhi vãng, tắc tự hôn hỉ[1]. Đây là một định luật tự cổ chí kim, ngàn đời không đổi.
[1] Theo Khổng tử: Nam tử hai mươi tuổi làm lễ Gia Quan (lễ trưởng thành) xong có thể làm cha được. Nữ tử mười lăm hiểu đạo lý, có thể gả đi. Từ đó về sau, có thể kết hôn.
Là nước giàu có nhất vùng Vọng Xuyên, Nam Vu thịnh hành tảo hôn, bất luận là nam hay nữ, chưa đến tuổi thích hợp để kết hôn, họ đã sớm định đoạt hôn ước. Đợi tới khi nam tử trưởng thành, nữ tử cập kê, liền tổ chức hôn sự, cứ như thể sợ không lấy được vợ không gả được chồng sẽ bị người đời cười chê vậy. Kiếm một nương tử đẹp tựa hoa cũng được, gả cho một lang quân như ý cũng xong, nhà nào có điều kiện thì còn được chọn đông chọn tây, điều kiện không tốt, đành ngồi trơ ra đấy đợi người ta đến chọn thôi. Nam tử đơn giản hơn, chỉ cần ngũ quan cân đối, tứ chi đầy đủ, cho dù đã qua tuổi kết hôn, cuối cùng vẫn có thể lấy được vợ. Nữ tử lại khác, một khi qua tuổi xuất giá, liền thành dưa chuột mùa thu, không còn ai thèm nhòm ngó nữa.
Thanh Thu cảm thấy mình thật oan uổng, mỗi lần nghĩ tới việc gả chồng này lại khó chịu tới mức không thể diễn tả bằng lời.
Là quản gia thiện phòng[2] của phủ Hiền Bình quận vương, hằng ngày ngoài việc lo ba bữa ăn cho mọi người trong phủ ra, thời gian còn lại nàng rất nhàn rỗi. Nhưng nàng không vui nổi, ai bảo nàng là một cô nương già ế chồng chứ? Những lời bàn ra tán vào, chê cười thì cũng có thể cho qua, nhưng năm nàng mới vào vương phủ, từng có một lão quản gia ở tiền viện muốn lấy nàng về làm thiếp. Nhiều lần cầu thân nàng trước mặt mọi người khiến Thanh Thu không nhẫn nhịn được hơn nữa, cầm cả cái nồi đập vào đầu lão già không có mắt kia khiến ông ta ngất xỉu, từ đó nàng mới được yên thân.
[2] Quản gia thiện phòng: Người quản lý chăm lo bếp ăn.
Theo lý thì cho dù tất cả nữ tử trong thành Việt Đô này không lấy được chồng, thì cũng không nên có nàng trong số đó. Từ nhỏ nàng đã là một tiểu tiếu giai nhân trong mắt mọi người, khuôn mặt tròn như trăng rằm giống hệt những hài nhi trong bức tranh Tết. Lớn thêm một chút, mặt mũi như được tạc, ai cũng nói cô bé này khi trưởng thành nhất định sẽ có dung mạo khuynh quốc khuynh thành. Vì vậy còn chưa tới tuổi cập kê, nàng đã đính hôn với nam nhân nhà họ Cao – phú thương giàu có nổi tiếng trong thành Việt Đô.
Nhưng đó chỉ là lúc nhỏ thôi, lớn lên chưa chắc nàng đã thành giai nhân. Con gái nhà người ta mười tám tuổi sẽ thay đổi, càng lớn càng xinh đẹp, Thanh Thu hoàn toàn ngược lại, nhưng không phải trở nên xấu xí. Nếu đem gương ra ngắm rồi tự đánh giá, nàng cũng được coi là dung mạo không tầm thường, chỉ có điều không còn xuất chúng như thời thơ ấu mà thôi. May mà nàng đã đính hôn từ nhỏ, chỉ đợi sau khi làm lễ cập kê[3] sẽ thành thân với vị hôn phu, rồi ba năm sinh hai đứa, thành thiếu phu nhân. Ai ngờ Nam – Bắc hai nước giao tranh xảy ra chiến sự, hoàng đế hạ chiếu yêu cầu các nam tử trong độ tuổi trưởng thành phải tòng quân. Vị hôn phu của nàng là con cháu nhà giàu, bỏ ra ít bạc thì mấy chuyện tòng quân vất vả ấy sẽ không tới lượt chàng, nhưng tiểu tử nhà họ Cao kia tại sao nhất định đòi ra chiến trường chứ? Lẽ nào là vì chê nàng không còn xinh đẹp như trước, sợ khi nàng tới tuổi cập kê phải cưới nàng về làm vợ?
[3] Lễ cập kê: Là lễ trưởng thành của nữ tử thời đó.
Khi danh sách tướng sĩ tử trận chuyển về Việt Đô đã là cuối thu, Thanh Thu vừa tròn mười lăm tuổi, cũng là lúc nàng nhận được tin báo tử của người đó. Cao gia mất đứa con trai độc nhất, tâm nguội ý lạnh nên chẳng buồn quan tâm tới nàng, lặng lẽ rời khỏi Việt Đô, nghe nói về quê sống. Đúng khi ấy người cha là chỗ dựa cuối cùng của Thanh Thu lâm trọng bệnh qua đời, nàng buồn bã đau khổ để tang ba năm, thế là qua tuổi đẹp nhất để xuất giá.
Thời ấy khi gả con gái phải có nhiều hồi môn, nhà Thanh Thu vốn chỉ là tiểu phú gia, cha là văn nhân không biết quản lý tiền bạc, gia cảnh sớm đã sa sút, lấy đâu ra hồi môn để lấy chồng, nên rất ít người tới hỏi. Thỉnh thoảng có bà mối đến nhưng cũng là muốn làm mai cho mấy người mất vợ hoặc những nam tử tàn tật mà thôi. Thấy cảnh nhà sa sút lụn bại, Thanh Thu không nương tựa vào bạn bè hay họ hàng thân thích, nàng cho nô bộc trong nhà về quê, bất ngờ vào phủ Hiền Bình quận vương làm trù nương[4].
[4] Trù nương: Đầu bếp.
Thực ra từ nhỏ Thanh Thu cũng được người nhà nuôi nấng cưng chiều như một thiên kim tiểu thư. Hằng ngày chỉ biết làm thơ gảy đàn, chưa từng làm những việc này bao giờ, họ hàng bạn bè đều chờ ngày nàng bị đuổi khỏi phủ, ai ngờ nàng lại làm rất tốt. Vì nàng có bản lĩnh, phàm những món mà nàng thích ăn, chỉ cần nếm qua, nàng có thể nấu lại với mùi vị giống đến tám chín phần. Trước kia chỉ làm cho vui, chưa từng nghĩ có ngày lại phải dựa vào tài nấu ăn này để kiếm sống. Sau khi nàng vào vương phủ, món canh cá lư rau rút của nàng khiến quận vương và quận vương phi luôn miệng tấm tắc khen ngợi không ngớt lời, giữ lại thiện phòng của vương phủ, từ đó cũng coi như có chỗ nương tựa. Bổng lộc trong vương phủ cũng tương đối nhiều, một năm sau còn được lên làm quản gia của thiện phòng, hằng ngày nhàn nhã rảnh rang, nên nàng bèn quên phắt chuyện xuất giá lấy chồng gì gì đó của mình.
Có điều, phàm những nữ tử tên Thanh Thu, mới nghe thôi cũng khiến người ta có cảm giác yêu kiều diễm lệ, thanh thoát nhẹ nhàng. Thật chẳng thể liên tưởng được cái tên đó với bếp lò cùng nồi niêu xoong chảo đầy dầu mỡ. Thế mà một trù nương như nàng lại tên Thanh Thu, năm nay đã hai mươi hai tuổi, bị coi là một đại nương không thể già hơn, chỉ e rằng đời này muốn xuất giá cũng vô vọng. Nghĩ đến chuyện ấy, Thanh Thu cảm thấy miệng mình đắng ngắt, giờ đây nàng không thân không thích, đơn độc một mình. Những lúc nhàn rỗi nàng thường nhìn hoa trôi nước chảy mà than thở, cảm thấy cuộc đời quá dài, làm người quá khổ, không biết lúc nào mới được giải thoát.
Gần đây chuyện kinh động nhất thành Việt Đô chính là việc hai nước Bắc – Nam đình chiến, chuẩn bị đàm phán hòa bình. Nam Vu – Bắc Vu vốn chung một gốc, thiên hạ trước kia chỉ có một Vu quốc, ba trăm năm trước trong cung xảy ra một biến cố, Vu Nguyên đế khi ấy đột nhiên băng hà, kinh thành trở nên hỗn loạn, nguyên thái tử dẫn theo người ngựa giận dữ rời kinh, đi thẳng về phía bắc, cấu kết với những kẻ không phục tân đế, được sự ủng hộ trợ giúp của Thiên hạ đệ nhất Kỳ Môn thiên phủ, lấy núi Vọng Xuyên làm ranh giới, dấy cờ tạo phản. Từ đó Vu quốc bị chia cắt làm hai phần, những tiểu quốc khác quanh biên thùy nhân loạn khoanh tay đứng nhìn, hoặc đi theo Nam Vu, hoặc trợ giúp Bắc Vu. Nam Vu binh tốt ngựa khỏe, còn Bắc Vu dũng mãnh hiếu chiến, cứ vài năm lại xảy ra chiến sự một lần, chẳng ai chịu ai. Hai tháng trước, trên núi Vọng Xuyên khói lửa mịt mùng, Nam Vu thắng trận, đoạt được mấy tòa thành trì của Bắc Vu. Nam – Bắc Vu bao lâu nay vẫn không nước nào chịu nước nào, chẳng mấy khi Bắc Vu rơi vào tình cảnh phải nhún nhường. Hai nước chuẩn bị tiến hành lần đàm phán đầu tiên sau hàng trăm năm gây chiến, đây đúng là hỷ sự lớn nhất trừ trước tới nay.
Công lớn của trận chiến trên núi Vọng Xuyên lần này thuộc về thế tử Vệ Minh của Hiền Bình quận vương, tháng trước từ biên ải về kinh, mang công trạng tới gặp thiên tử, nhận thiên ân, được ban thưởng ngàn vàng. Do hắn là thế tử, cha là Hiền Bình quận vương, có thể thăng quan, nhưng thăng quan tiến tước lại là việc sau này. Hoàng thượng thậm chí còn tặng riêng cho hắn một phủ đệ, chỉ là tòa phủ đệ này chưa xây xong, nên hắn phải ở trong phủ của Hiền Bình quận vương nửa năm.
Hôm đó, hắn chiến thắng trở về, đám nữ tử trong thành Việt Đô đổ hết ra phố, đều muốn nhìn xem thế tử Vệ Minh trong kinh sau sáu năm không gặp giờ mặt mũi ra sao. Cũng may hắn đã không khiến đám nữ tử đó thất vọng, thiếu niên ưu tú năm năm trước giờ đã trở thành một dũng tướng, khí chất dịu dàng nho nhã, trên mình mặc chiến giáp màu trắng bạc khiến người người lóa mắt.
Sau khi hồi phủ, Thanh Thu cũng từng đứng từ xa nhìn một cái, ai bảo danh tiếng của hắn quá lớn, trước khi ra biên thùy, cũng là nhân vật phong lưu có tiếng ở Việt Đô. Sáu năm sau vừa trở về còn nổi hơn cả nhân vật tiếng tăm nhất của Xuân Họa Đường.
Nàng đứng quá xa, chỉ nhìn thấy hắn toàn thân quân trang, nghĩ chắc được hoàng thượng thụ phong, vinh hiển vô cùng. Nhưng khôi giáp sáng rỡ đó lại khiến nàng nhớ đến cảnh mấy năm trước tiễn kẻ đoản mệnh kia rời kinh. Còn chưa kịp nhìn rõ xem thế tử xấu hay đẹp, nàng đã kinh hãi chạy về thiện phòng, thề rằng không bao giờ tò mò xem náo nhiệt nữa.
Thế tử Vệ Minh nhân tài xuất chúng, lại là công thần, nhà nào chẳng muốn được “dính dáng” tới hắn. Đến phủ dâng lễ kết thân, thiết yến gửi thiệp mời, ngày nào cũng thấy thiệp mời dự tiệc, hoặc cùng đám huynh đệ năm xưa ôn lại chuyện cũ, thưởng thức cảnh đêm, uống rượu ngắm hoa… say rượu về phủ. Không chỉ đám nô bộc hầu hạ hắn vất vả, mà người của thiện phòng cũng chẳng được nghỉ ngơi, thường xuyên phải chuẩn bị canh giải rượu, hoặc làm ít điểm tâm đêm. Tóm lại, toàn bộ người trên kẻ dưới khắp vương phủ đều xoay quanh phục vụ mình hắn. Quận vương ngược lại còn rất vui mừng, liên tục tổ chức mấy lần yến tiệc trong phủ. Mấy ngày nay, khắp nơi chỗ nào cũng nhắc tới việc này, người trong phủ quận vương ai nấy đều được thơm lây, dường như vinh quang của chủ nhân chính là vinh quang của chúng nô tài họ vậy. Quận vương phi còn đích thân tới thiện phòng mấy lần, muốn tự tay nấu canh, an ủi đứa con trai mấy năm không gặp của mình. Thanh Thu tính tình lười nhác, ghét nhất là bận rộn, chủ nhân trong quận vương phủ không nhiều, thiện phòng này của nàng chỉ phải lo cơm nước cho các chủ nhân. Khi thế tử chưa trở về, cuộc sống của nàng có thể được coi là ung dung tự tại, nhưng từ khi thế tử trở về, nàng chẳng được nghỉ ngơi ngày nào. Nghe nói tướng sĩ biên ải ăn gió nằm sương, không quá cầu kỳ, nhưng vị thế tử này thì lại rất cầu kỳ. Một ngày ba bữa ăn gì đều phải có thực đơn, món nào cũng phải ngon phải đẹp, hắn tưởng thiện phòng của phủ quận vương giống như ngự thiện phòng trong cung chắc?
Thanh Thu giận nhưng không dám nói, cố gắng đáp ứng mọi yêu cầu của vị thế tử đó, nóng nguội mặn chay đều phải gắng hết sức trổ tài. Ai bảo người ta là thế tử, còn Thanh Thu nàng chỉ là quản gia của thiện phòng chứ, số phận do trời định.
Sáu năm trước là thời gian nàng đang đợi để xuất giá, trong lòng nghĩ rằng từ đây đã tu thành chính quả, kết tóc xe tơ với mối duyên trời định, bên nhau như hình với bóng không rời. Ai ngờ cô nương xấu xí nhà hàng xóm đã xuất giá sinh con trai mũm mĩm từ lâu, còn nàng lại trở thành đứa trẻ mồ côi. Cái danh quản gia thiện phòng nghe thì hay, nhưng cũng chỉ là lo việc ở thiện phòng mà thôi, không xứng xách dép cho thế tử anh dũng uy phong, thân phận tôn quý kia.
Một ngày tháng Sáu, còn chưa đến giờ Thìn, trời đã sáng bảnh, xe của Hiền Bình quận vương phủ đi mua đồ về đỗ gần cửa nhà bếp. Mấy sai dịch đang dỡ rau thịt hoa quả xuống, hai nha đầu nhanh nhẹn cầm sổ, một người ghi một người tính, mặc dù đã quen việc, nhưng mặt trời chưa ló dạng, trên trán hay người bọn họ đã lấm tấm mồ hôi.
Hằng ngày vào giờ Mão ba khắc là phải dậy đi chợ sáng, đấy là quy định của quận vương phủ, đến nước cũng được
